جاده ابریشم - بزرگ ترین جاده تجاری جهان قدیم

جاده ابریشم ، جاده ای با 1700 سال قدمت

ما جاده ابریشم را با نام های مختلفی می شناسیم برای مثال راه ابریشم ، جاده ابریشم ، جاده زندگی ، جاده راه به بهشت و .......  این جاده یک شبکهٔ راه‌های به‌هم‌پیوسته‌ای با هدف بازرگانی در آسیا بود که خاور و باختر و جنوب آسیا را به هم و به شمال آفریقا و خاور اروپا پیوند می‌داد؛ مسیری که تا سدهٔ پانزدهم میلادی به‌مدت ۱۷۰۰ سال، بزرگ‌ترین شبکهٔ بازرگانی دنیا بود. 

نام این جاده برای اولین بار در کتابی که جغرافی‌دان آلمانی فردیناند ریختوفن نوشته شده بود شنیده شد و برای مردم چین و دیگر مردم های دیگر مورد پسند آمد و به نام جاده ابریشم شناخته شد که تا کنون هم با همان اسم هست ولی در گذشته قبل از کتاب فردیناند این جاده با نام های : جاده راه بهشت و جاده زندگی و جاده تعادل و قضاوت شناخته میشد که قبل از جاده ابریشم معروف ترین نام : جاده تعادل بود.

این جاده با آغاز مسیر از شهرهای ساحلی شرق چین و برای پیشگیری عبور از بیابان های مرکزی چین، این مسیر به دو راه شمالی و جنوبی تقسیم می‌شد. مسیر شمالی که امروزه بیشتر از آن با نام «راه ابریشم» یاد می‌شود از روستای توان هوانگ(شهر شیان) آغاز می‌شد و پس از گذر از ایالت های گوناگون در چین و پیش از رسیدن به بیایان بزرگ مرکزی چین به سه راه گوناگون بخش می‌شد که دو تای آن ها از شمال بیابان و یکی از جنوب آن عبور می‌کرد. مسیر جنوبی یک مسیر ثابت بود وبا گذشتن از مرزهای چین ، این مسیر وارد قرقیزستان می شود که نخستین منزل آن اوزکند و سپس اوش از جمله کانونهای مهم تولید ابریشم بود و هم اکنون بزرگترین کارخانه ابریشم کشی و ابریشم بافی را در خود دارد. پس از آن وارد سرزمین فرغانه شده و پس از گذر از سمرقند و بخارا و جیحون به مرو و سپس سرخس کنونی می رسیده است. از سرخس تا نیشابور منازل رباط شرف ، رباط ماهی ، رباط چاهک ، توس نوغان ، طرق ، شریف آباد ، الحمراء و دیز باد قرار داشت. منازل نیشابور تا ری عبارت بودند از دشت جوین ، پل ابریشم ، بسطام (شاهرود) ، دامغان و خوار. راه ابریشم پس از گذشتن از ری، قزوین، ساوه ، مزدقان(جرفادقان) ، همدان ، گردنه اسدآباد ، کنگاور ، صحنه، بیستون ، فرمیس (کرمانشاه) ، مازورستان ، حلوان ، قصر شیرین ، جلولاء ، دسکره الملک (دستگرد ساسانی) و نهروان وارد بغداد می شده است و در کرانه رود فرات ادامه می یافت و به حدیثه می رسید و سپس در ساحل دریای مدیترانه به شهر انکاکیه می انجامید که آخرین منزل راه زمینی بود. از حدود ۱۴ سده پیش، در زمان امپراتور خاندان هان در شرق چین،  یک مسیر دریایی که البته به طور رسمی بخشی از جاده ابریشم نبوده‌است، نیز مورد کاربرد قرار گرفت. 

امروزه وسایل بسیار قدیمی و مهمی را در جاده ابریشم پیدا کرده اند که میتوان به 400 سال قبل از فرعون و حضرت موسی نیز اشاره کرد ، پژوهش‌های باستان‌شناسی در مسیر جاده ابریشم به شکل جدی از سده نوزدهم و با یاری گرفتن از اروپایی ها آغاز شده است. گنجینه ای از این اشیا باستانی اکنون در موزه هرمیتاژ سنت پترزبوگ نگه داشته می شود. در سال 2014 بخشی از این اشیا در آمستردام به نمایش درآمد. 

پایان

مسیر زمینی و مسیر دریایی جادهٔ ابریشم.